Mustafa Kemal Atatürk
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım 1938 tarihinde Dolmabahçe Sarayı'nda hayata gözlerini yumdu.
Mustafa Kemal Atatürk, 1881 yılında Selanik'te doğdu.
Mahalle mektebinde öğrenim gördü. Bir süre sonra Şemsi Efendi Mektebi'ne geçti. 1888'de babasının vefatı üzerine bir müddet Rapla Çiftliği'nde çalıştı. 1893 senesinde de Selanik Askeri Rüştiyesi'ne girdi. 1896-1899 yılları arasında Manastır Askeri İdadisi'nde eğitimini sürdürdü. Bu dönemde başlayan 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'na gönüllü olarak katılmak istediyse de öğrenci olduğu gerekçesiyle cepheye gidemedi.
Daha sonra 13 Mart 1899 tarihinde İstanbul'da Mekteb-i Harbiye-i Şahane'ye giren Atatürk, 11 Ocak 1905'te de Erkan-ı Harbiye Mektebi'nden kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Eğitimini tamamlamasının ardından da Şam'da bulunan 5.Ordu'ya tayin edildi.
1905 senesinde de Lütfi Müfit Bey'in emrine girdi. Bu dönemde düşük rütbeli subay olarak Suriye'nin çeşitli bölgelerindeki isyancılarla mücadele etti ve gerilla savaşı hakkında tecrübe kazandı.
13 Ekim 1907'de de 3.Ordu'ya kurmay olarak atandı. 1908 yılında da İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye oldu.
II. Meşrutiyet'in ilan edilmesi üzerine de Trablusgarp'a gönderildi. 13 Ocak 1909'da da Selanik Redif Fırkası'nın kurmay başkanlığına getirildi. 19 Nisan 1909'da da İstanbul'a girecek olan Hareket Ordusu'nun birinci kademe birlikleri arasında görev yaptı.
Daha sonra 3. Ordu Kurmaylığı, 3. Ordu Subay Talimgahı Komutanlığı, 5. Kolordu Kurmaylığı ve 38. Piyade Alayı Komutanlığı'nda vazifelerde bulundu.
Trablusgarp Savaşı
Trablusgarp Savaşı yıllarında Atatürk, beraberindeki Enver Bey, Fuat Bey, Nuri Bey ve Fethi Okyar gibi ittihatçı subaylarla birlikte 18 Aralık 1911 tarihinde Libya'ya geldi. 22 Aralık 1912'de de Tobruk yakınında zafer kazandı. 7 Ocak 1912'de gerçekleşen bir çarpışma sırasında da gözünden yaralanarak bir ay hastanede tedavi gördü. 6 Mart 1912'de de Derne Komutanlığı'na getirildi. Bu dönemde Karadağ'ın Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmesi ve Balkan Muharebeleri'nin başlaması üzerine buradan ayrılarak İstanbul'a döndü.
Balkan Savaşları
Mustafa Kemal Atatürk 24 Kasım 1912 tarihinde Bolayır'da bulunan Akdeniz Boğazı Kuvayi Mürettebesi Harekat Şubesi Müdürlüğü'ne tayin edildi. Bu sırada Osmanlı ordusu Stilian Georgiev Kovachev komutasındaki 4. Bulgar Ordusu'na yenildi. Daha sonra 1913'de başlayan İkinci Balkan Savaşı'nda Atatürk ve birlikleri Dimetoka ile Edirne'ye girerek burayı ele geçirdi. 27 Ekim 1913'te de Sofya askerî ataşeliğine atandı. Bunun yanında Belgrad askeri ataşeliğinde de vazifelerde bulundu. 1 Mart 1914'te yarbaylığa terfi etti. I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine de 20 Ocak 1915'de 19. Fırka Komutanlığı'nda görevlendirildi.
Çanakkale Savaşı
25 Nisan 1915 tarihinde Gelibolu Yarımadası'na İtilaf Devletleri'nin çıkartma yapmasıyla Çanakkale Savaşı başladı. Bu sırada 3. Ordu Kolordu Komutanı Mehmet Esat Paşa'nın emrinde bulunan Mustafa Kemal Atatürk, Arıburnu'na saldıran Anzak birliklerine karşı mücadele ederek düşmanı Conkbayırı'nda durdurdu. 1 Haziran 1915'te de Miralaylığa yükseldi. 10 Ağustos 1915'de de Anafartalar Zaferi'ni kazandı. Bunun yanında Kireçtepe ve Anafartalar'da da büyük başarılar elde etti.
Kafkasya Cephesi
14 Ocak 1916 tarihinde de Gelibolu'dan Edirne'ye sevk edilen olan 16. Kolordu Komutanlığı'na atandı. Bu dönemde Rus ordusu Erzurum, Bitlis, Muş, Van ve Hakkari bölgelerini ele geçirmişti. Bunun üzerine Atatürk, ani bir saldırıyla düşmanı geri püskürttü.
Sina ve Filistin Cephesi
7 Mart 1917 tarihinde Diyarbakır'da bulunan 2. Ordu Komutan Vekilliği'ne atanan Atatürk, daha sonra 5 Temmuz 1917'de Yıldırım Orduları Grubu emrindeki 7. Ordu Komutanlığı'na getirildi. 15 Ağustos 1917'de de Filistin Cephesi'ne tayin edildi. Bu dönemde Sultan Vahdettin'in başyaveri Naci Bey'e bir telgraf çekerek Yıldırım Orduları Grubu'nun savaş gücünün kalmadığını belirterek mütareke istemesini önerdi. Ayrıca yeni hükümette kendisinin Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili olarak görevlendirilmesini istedi. Daha sonra 6 Ekim 1918'de de görevinden istifa etti. 19 Eylül 1918'de de Edmund Allenby komutasındaki İngiliz kuvvetleri genel taarruza geçerek Yıldırım Orduları Grubu'nu ağır bir yenilgiye uğrattı. Bunun yanında Şam-Halep bölgeleri de düşman tarafından işgal edildi. 30 Ekim 1918'de de Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandı.
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ
- Samsun'a çıkışı
Mustafa Kemal Atatürk 2 Şubat 1919 tarihinde müfettiş olarak Anadolu'ya gönderildi. Ayrıca bu dönemde bazı bölgelerde ortaya çıkan ufak çaplı isyanları da bastırdı. 19 Mayıs 1919'da da Refet Bey, Kazım Bey, Mehmet Arif Bey ve Hüsrev Bey ile birlikte Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlattı.
- İnönü Savaşları
Sevr Anlaşması'nın kuvvet kullanmadan uygulanamayacığı anlayan İtilaf Devletleri Yunanları Anadolu'ya göndererek Türk bölgelerini ele geçirmeyi planladı. 6 Ocak 1921 tarihinde harekata başlayan Yunan Ordusu, 9 Ocak günü İnönü mevzilerine kadar ilerledi. Fakat Türk Ordusu'nun güçlü direnişi sonucunda düşman geri çekilmek zorunda kaldı. Bunun yanında Kuvayi Milliye'den düzenli orduya geçiş de hızlanarak halkın orduya güveni arttı. Daha sonra gerçekleşen II. İnönü Muharebesi sırasında da bir kez daha zafer kazanmış olduk.
Kütahya-Eskişehir Muharebeleri
İnönü Savaşları'nda savunma taktiği uygulayan Türk Ordusu, Aslıhanlar-Dumlupınar çarpışmalarında henüz saldırı gücüne ulaşamadığını gösterdi. Bu durumu fırsat bilen Yunan Ordusu, Eskişehir-Kütahya çizgisinde yer alan Türk mevzilerine yüklenerek bu bölgeleri işgal etti. Bunun üzerine Mustafa Kemal Atatürk orduya Sakarya Irmağı'nın doğusuna çekilmeyi emretti.
Sakarya Meydan Muharebesi
Mustafa Kemal Paşa, başkomutanlığa geçmesinin ardından yayınladığı Tekalif-i Milliye Emirleri ile halkı ordunun donatılması için seferberliğe çağırdı. Daha sonra 23 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihlerinde yapılan Sakarya Meydan Muharebesi'nde de Yunan Ordusu'nun saldırı gücü tükendi. Türk Ordusu'nun ani bir hücumu üzerine de düşman ağır bir bozguna uğradı. Bu zaferin ardından Güney Kafkas Cumhuriyetleri arasında Kars Antlaşması imzalandı ve doğu sınırı tamamen güvenlik altına alındı. Fransa ile de Ankara Antlaşması yapılarak güney sınırı emniyete alındı.
Büyük Taarruz (Başkomutanlık Meydan Muharebesi)
26-30 Ağustos 1922’de yapılan Büyük Taarruz ile düşmanın büyük bölümü imha edildi. 2 Eylül 1922 tarihinde de Uşak geri alındı ve Yunan Ordusu'nun Başkomutanı General Nikolaos Trikupis esir edildi. İzmir'in geri alınmasıyla da Yunanlı'lar Anadolu'dan atıldı.
Mudanya Ateşkes Antlaşması
Büyük Taarruz'dan sonra 11 Ekim 1922 tarihinde Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasıyla savaş sona erdi.
Lozan Barış Antlaşması
Mudanya Ateşkes Antlaşması'ndan sonra barış görüşmelerinin yapılması için tarafsız bir ülke olan İsviçre'nin Lozan şehri seçildi. Türkiye'yi İsmet İnönü temsil etti. Fakat anlaşmazlıklar sonucu 4 Şubat 1923'te görüşmeler kesildi. 23 Nisan 1923'te de yeniden başladı. 24 Temmuz 1923 tarihinde de Lozan Anlaşması imzalandı.
Cumhuriyetin ilanı
29 Ekim 1923 tarihinde de Cumhuriyet ilan edildi.
Cumhurbaşkanlığı
Mustafa Kemal Atatürk, 158 milletvekilinin tamamının oyları ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı seçildi. 1927, 1931, 1935 yıllarında yapılan seçimlerde de bu görevini sürdürdü.
Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatı
Mustafa Kemal Atatürk Atatürk'ün sağlık durumu 1937 yılından itibaren iyice bozulmaya başladı. 1938 senesinde de kendisine siroz teşhisi konuldu. 10 Kasım 1938 tarihinde de İstanbul Dolmabahçe Sarayı'nda hayata gözlerini yumdu. Cenazesi gerçekleştirilen törenle Ankara'ya gönderildi. 10 Kasım 1953'te de Anıtkabir'e defnedildi.
0 yorum: